Een vakbond is een organisatie (meestal een vereniging) die opkomt voor de rechten van individuele en groepen werknemers. Voor de meeste branches bestaat een afzonderlijke vakbond, maar er bestaan ook algemene vakbonden. De grootste vakbond van Nederland is FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging) met ruim 1,1 miljoen leden.

FNV kan echter beter gezien als een vakcentrale: een verbond van vakbonden dat overkoepelende overleggen en besluiten uitvoert. De FNV is vertegenwoordigd in de Internationale Arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties en heeft veel macht op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Doel van vakbonden

Vakbonden hebben als doel het verenigen van werknemers uit eenzelfde of verschillende branches, waarmee er meer tegenwicht is voor werkgevers(organisaties). Vakbonden zijn betrokken bij onderhandelingen voor nieuwe of gewijzigde cao’s en vormen de stem van alle werknemers. Het is gebruikelijk dat bij de vorming van een nieuwe cao langdurig overlegd wordt tussen vakbonden en werkgeversbonden. Het gaat hier niet alleen over de hoogte van het brutoloon, maar bijvoorbeeld ook over secundaire arbeidsvoorwaarden die vastgelegd kunnen worden in een cao. Een voorbeeld is de campagne van FNV Jong in samenwerking met Young & United, waarbij wordt ingezet op een verhoging van het minimumloon.

Bij geschillen tussen een afzonderlijke werknemer en werkgever kan een vakbond bovendien assisteren en ondersteunen. Wanneer er een conflict is over een cao of de werkwijze van een (grote) werkgever kan een vakbond een staking initiëren en leiden. Omdat de vakbonden een stem voor alle werknemers vormen, kan op deze manier zeer veel druk uitgeoefend worden op werkgevers. Vakbonden zijn doorgaans lid van een vakcentrale, een overkoepelende organisatie die vaak ook overleg voert met de overheid.

Grootste vakbonden in Nederland

De FNV kan gezien worden als overkoepelende vakbond in Nederland voor alle werknemers in alle branches. Er zijn echter ook vakbonden specifiek voor één branche. Sinds 2015 zijn de meeste grote vakbonden gaan opereren onder dezelfde organisatie van FNV. Voorbeelden van dergelijke grote branchespecifieke vakbonden zijn:

• AOb (onderwijs)
• NPB (politie)
• NVJ (journalistiek)
• FNV Horecabond
• FNV Zelfstandigen
• FNV Jong
• FNV Bouw

Hoewel deze bonden onder de vlag van de FNV opereren, zijn de vakbonden tot op zekere hoogte nog wel zelfstandig. Zo hebben ze vaak nog afzonderlijke kantoren en afzonderlijke leiding.

Lid worden van een vakbond

Een vakbond heeft alleen macht wanneer een groot deel van de werknemers die bij de doelgroep horen lid zijn. Zonder deze leden is de vakbond geen representatieve vertegenwoordiging van de werknemers en heeft het een te klein volume om eisen te kunnen stellen bij werkgevers. Lid worden bij een vakbond heeft doorgaans meer voordelen dan puur de onderhandelingskracht van de bond zelf.

Zo is het niet ongebruikelijk dat je bij een vakbond gratis rechtsbijstand kan krijgen bij arbeidsconflicten. Ook wordt er vaak advies gegeven bij persoonlijke onderhandelingen met de werkgever en hulp geboden bij belastingzaken. Zo kunnen bonden bijvoorbeeld ook hulp bieden bij het onderhandelen voor een marktconform brutoloon en bieden veel websites van de bonden informatie over de bruto netto berekening aan. De bruto netto calculator op deze website houdt rekening met een cao en is daarom ook geschikt voor deze informatie.

Snelmenu bruto-netto.nl:

Cao’s – Arbeidsovereenkomst – Brutoloon – Functioneringsgesprek – Bruto netto – FNV